Choroby alergiczne to coraz częstszy problem zdrowotny i ekonomiczny współczesnego świata, szczególnie w krajach wysoko uprzemysłowionych. Według ekspertów około 20-30% populacji doświadcza jakiejś formy alergii, a w ciągu najbliższych 20 lat liczba chorych obejmie połowę mieszkańców Europy. Najczęściej występują: alergiczny nieżyt nosa (ANN), astma oskrzelowa, alergie pokarmowe, pokrzywka i atopowe zapalenie skóry.

 - Alergia to nadmierna swoista odpowiedź immunologiczna na czynniki zewnętrzne powodująca wystąpienie objawów chorobowych. Wyróżnia się alergie IgE-zależne i IgE-niezależne. U niektórych występują incydentalne łagodne reakcje alergiczne, u innych jest to długotrwała choroba wyniszczająca organizm. Może też wystąpić rzadka, ale natychmiastowa i gwałtownie przebiegająca reakcja anafilaktyczna na alergen, na który pacjent jest szczególnie wrażliwy. Alergolodzy podkreślają, że diagnostyka alergii ma kluczowe znaczenie dla rozpoznania i leczenia chorych. - mówi dr n. med. Iwona Kozak-Michałowska, Dyrektor ds. Nauki i Rozwoju Synevo.

Alergiczny nieżyt nosa (ANN), czyli objawowe zapalenie błony śluzowej nosa wywołane reakcją IgE-zależną w Polsce występuje u 5-29% dzieci w wieku szkolnym. Dotyczy zwłaszcza dzieci zamieszkałych w dużych aglomeracjach miejskich. Pełnoobjawowa postać nieżytu rozwija się zwykle po 20 roku życia i dotyczy osób w wieku 20-25 lat. Szacuje się, że w Polsce choroba występuje u ponad 8,5 mln osób.

Charakterystycznymi objawami ANN są: wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, napadowe kichanie, uczucie zatkania nosa, świąd, upośledzenie węchu, zaczerwienienie i świąd spojówek oraz łzawienie oczu. Alergiczny nieżyt nosa najczęściej wywołują: pyłki roślin, roztocza, alergeny zwierząt, grzybów i inne (np. zanieczyszczenie powietrza, pierze, detergenty, pokarm). ANN może występować okresowo lub przewlekle (objawy występują dłużej niż 4 dni w tygodniu i ponad 4 tygodnie). Istotne znaczenie kliniczne ma przewlekły alergiczny nieżyt nosa, zwłaszcza nieleczony, ponieważ może w przyszłości powodować astmę oskrzelową oraz inne powikłania, jak: zapalenie ucha środkowego, zatok i krtani, przerost migdałka gardłowego, ostre i przewlekłe zakażenia dróg oddechowych.

Alergeny pokarmowe mogą być przyczyną całorocznych dolegliwości ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunki, ból brzucha, wzdęcia, pokrzywka, świąd skóry, napady astmy i inne). Najczęściej uczulające pokarmy to: mleko krowie, jajka kurze, orzechy, orzeszki ziemne, pszenica, soja, ryby, skorupiaki i owoce morza. Alergie powodują także często inne zboża (mąka żytnia i ryż), warzywa i owoce (jabłko, kiwi, morela, pomidor, marchew, ziemniak, seler), migdały oraz drożdże piekarskie.

- Alergię pokarmową łatwo można pomylić ze znacznie częstszą nietolerancją pokarmową, która daje  podobne objawy przewodu pokarmowego. Jeśli dziecko cierpi na nietolerancję pokarmową, to zjedzenie niewielkiej ilości danego pokarmu nie wywoła dolegliwości. W przypadku alergii pokarmowej nawet śladowa ilość pokarmu zawierającego alergen, na który chory jest uczulony, może spowodować reakcję alergiczną. Najczęstsze nietolerancje pokarmowe dotyczą laktozy, pokarmów zawierających histaminę i serotoninę (banany, cytrusy, pomidory, kakao, czekolada, sery dojrzewające, wędzone ryby, ostre przyprawy) oraz dodatków do żywności jak glutaminian sodu czy słodziki - tłumaczy dr n. med. Iwona Kozak-Michałowska, Dyrektor ds. Nauki i Rozwoju Synevo.

Usunięcie przyczyny alergii jest najskuteczniejszym sposobem jej leczenia. Przed rozpoczęciem diagnostyki w kierunku alergii bardzo ważny jest wywiad przeprowadzony przez lekarza oraz badanie fizykalne (ogólne badanie lekarskie). Alergie mogą mieć podłoże genetyczne. W diagnostyce chorób alergicznych wykorzystywane są testy in vivo (testy skórne, płatkowe, próby prowokacji i inne) oraz testy in vitro – eozynofilia, całkowity poziom immunoglobuliny IgE oraz alergenowo swoiste przeciwciała IgE, przeciwciała  IgG oraz inne specjalistyczne badania.

Testy in vivo polegają na podaniu pacjentowi alergenu i ocenie odpowiedzi organizmu. Najczęściej są to punktowe testy skórne (skin prick test SPT) oraz próby prowokacyjne polegające na podaniu alergenów doustnie, dooskrzelowo, donosowo lub do spojówek. Przeciwskazaniem do ich wykonania może być przyjmowanie przez pacjenta leków przeciwhistaminowych, ciąża i choroby skóry (atopowe zapalenie skóry, pokrzywki i inne). Bezpośredni kontakt z alergenem może u niektórych pacjentów prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, stanowiącego zagrożenie życia (np. przy alergii na jady owadów). Alternatywą są testy serologiczne in vitro, które zalecane są także u dzieci poniżej 5 roku życia.

 W przypadku kwalifikacji pacjentów do leczenia immunoterapią swoistą  (tzw. odczulanie) testy skórne są podstawowym badaniem, szczególnie u dzieci. Lekarze podkreślają, że stosowanie immunoterapii nie tylko zmniejsza wrażliwość na alergeny i ogranicza objawy uczuleniowe, ale również stosowana profilaktycznie hamuje rozwój nowych alergii i astmy oskrzelowej. Dolną granicą wieku kwalifikującego do immunoterapii jest wiek 5 lat.

Według Polskiego Towarzystwa Alergologicznego około 30% pacjentów uczulonych na pyłki roślinne reaguje krzyżowo z pokarmami. Z alergią krzyżową mamy do czynienia, gdy przeciwciała IgE wytworzone przez organizm w kierunku jednego alergenu, rozpoznają podobne białko pochodzące z innego alergenu. Przykładem jest alergia na pyłki brzozy, w której u około 80% chorych dochodzi do reakcji krzyżowej. Pacjenci są dodatkowo uczuleni na jabłka, gruszki, kiwi, morele i brzoskwinie, marchew, seler, pomidory, orzechy laskowe, curry. Alergia krzyżowa pyłkowo-pokarmowa może być przyczyną niechęci dzieci, tzw. niejadków, do potraw, po których skarżą się na ból brzucha i inne objawy przewodu pokarmowego. 

Testy na nietolerancję pokarmową IgG-zależną pozwalają na wyeliminowanie produktów spożywczych wywołujących niepożądane objawy oraz wskażą artykuły dobrze tolerowane.

W diagnostyce alergii coraz częściej stosowane są tzw. testy komponentowe skierowane do osób zmagających się z objawami alergii pokarmowej i wziewnej. Diagnostyka rozpoczyna się od identyfikacji przeciwciał IgE specyficznych dla możliwie jak najszerszego spektrum alergenów pełnych i ich składników molekularnych. Pozwala to na prowadzenie dalszej diagnostyki oraz właściwy dobór terapii, profilaktyki i monitorowania leczenia. Główną zaletą tych testów jest uzyskanie informacji o możliwości wystąpienia reakcji krzyżowych związanych z alergenami pokarmowymi i wziewnymi związanych z podobieństwem strukturalnym w obrębie epitopów (fragment alergenu łączący się z przeciwciałami).

Zainteresowanie alergologów budzi ostatnio test aktywacji bazofilów (ang. basophil activation test, BAT). BAT ma ogromne znaczenie w diagnostyce alergii na pokarmy. Jest wykorzystywany w reakcjach anafilaktycznych po spożyciu pokarmu, zwłaszcza u chorych, u których próby prowokacyjne związane są z dużym ryzykiem takich reakcji. Służy też do różnicowania alergii pokarmowej z reakcjami krzyżowymi, ma zastosowanie nie tylko w diagnostyce alergii pokarmowej, ale również w nadwrażliwości na jady i w reakcjach polekowych.

Więcej na ten temat: www.synevo.pl

www.synevo.pl/biblioteka-pacjenta/alergologia/

Nadesłał: Agencja Społem http://agencjaspolem.pl