Po co nam witaminy?

Witaminy to składniki niezbędne dla właściwego funkcjonowania organizmu. Związki te nie są produkowane przez człowieka, dlatego najczęściej pozyskujemy je z pożywienia. W odróżnieniu od większości składników pokarmowych witaminy nie pełnią żadnej roli energetycznej. Ciało człowieka wykorzystuje je przede wszystkim do przeprowadzania kluczowych reakcji chemicznych, przez co oddziaływają niemal na wszystkie procesy zachodzące w naszym organizmie. Szczególnie wiele z nich odbywają się przy udziale witamin z grupy B, które stanowią aż osiem różnych witamin, dla porównania, pozostała grupa witamin A,D,C,E,K to 13 witamin. Witaminy B odpowiadają m.in. za wspomaganie układu nerwowego i pokarmowego, prawidłową pracę mięśni i serca, metabolizm, uczestniczą w procesie utleniania komórek oraz przemiany glukozy. Znaleźć je możemy w praktycznie każdym pożywieniu pochodzenia roślinnego czy zwierzęcego, najwięcej w produktach zbożowych, mięsie, nabiale, rybach i nasionach. Witaminy z tej grupy rozpuszczają się w wodzie, dlatego nie są w żaden sposób magazynowane w naszym organizmie i musimy je ciągle uzupełniać. Właśnie z tego powodu, w przeciwieństwie do niektórych witamin, witaminy z grupy B nie stwarzają zagrożenia przedawkowania. Inaczej sprawa wygląda z niedoborem witamin B, który może poskutkować realnym zagrożeniem nie tylko dla zdrowia, ale i życia.

Produkty pochodzenia zwierzęcego ochronią przed niedoborem

Zagrożenia płynące z niedoboru witamin z grupy B są dobrze znane osobom starszym, osobom cierpiącym na choroby przewodu pokarmowego i diabetykom, którzy potrzebują stałej ochrony przed niedoborem kwasu foliowego i witaminy B₁₂. Składnik ten odpowiada w naszym organizmie za szereg procesów min. za produkcję czerwonych krwinek, bierze udział w syntezie DNA, wpływa na właściwą pracę i ochronę układu nerwowego, pomaga zachować dobry nastrój i równowagę psychiczną oraz wspomaga proces skupiania uwagi i uczenia się. Tak jak wszystkie witaminy, podstawowym źródłem pozyskiwania B₁₂ jest pożywienie. Najwięcej dostarczamy jej jedząc produkty pochodzenia zwierzęcego jak ryby, podroby – zwłaszcza wątrobę i nerki, jajka, mleko i sery. Witaminy B₁₂ nie znajdziemy za to w produktach zbożowych, owocach i warzywach. Właśnie z tego powodu do grupy zagrożonej niedoborem B₁₂ należą również weganie i wegetarianie, dla których wskazane jest dostarczanie tego składnika w postaci suplementów.

Jak donoszą liczne badania ekspertów naukowych, niedobór witaminy B12, zwanej też kobalaminą, może doprowadzić do niedokrwistości oraz zaburzeń układu pokarmowego i nerwowego. Takie objawy jak pieczenia, mrowienia kończyn dolnych, niepewność chodu, anemia, otępienie czy wzdęcia są bardzo podobne do objawów charakterystycznych dla neuropatii obwodowej występującej u ludzi starszych i nie kojarzonej z niedoborem kobalaminy. Tymczasem, długotrwałe narażenie organizmu na niedobór B12 może poskutkować trwałymi, nieodwracalnymi uszkodzeniami układu nerwowego oraz niedokrwistości megaloblastycznej, często w postaci anemii złośliwej.

Witamina B₁₂ rozkłada się w dwunastnicy, natomiast wchłaniana jest w jelitach a magazynowana w wątrobie. Stąd zaburzenia powodujące niedobór tego składnika najczęściej występują wśród osób w podeszłym wieku, osób z przewlekłymi chorobami układu pokarmowego, nadużywających alkohol oraz osób przyjmujących leki zaburzające pracę jelit jak np. metformina stosowana przez diabetyków. W przypadku tych grup ryzyka właściwe pozyskiwanie witaminy z pokarmu, niezależnie od właściwej diety, często jest niewystarczające i wymaga odpowiedniego suplementowania.

Suplementacja dla diabetyka

Najlepiej zbadaną i udokumentowaną grupą ryzyka niedoboru witaminy B₁₂ są diabetycy przyjmujący inhibitory pompy protonowej i metformine. Rosnące lawinowo przypadki cukrzycy, szczególnie często spotykanej w postaci typu 2, mogącej rozwijać się w postaci utajonej nawet przez 12 lat, przyczyniły się do zdecydowanego wzrostu popularności stosowania metforminy. W dużej liczbie przypadków chorzy na cukrzycę typu 2 nie wymagają podawania insuliny, najczęściej leczeni są więc lekami doustnymi. jak metformina, która zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego stanowi lek pierwszego wyboru u chorych ze świeżo rozpoznanym schorzeniem. W licznych badaniach wykazano, że nawet krótki okres 2-3 miesięcy stosowania metforminy wpływa na znaczne obniżenie przyswajania kobalaminy i kwasu foliowego, powodując ich niedobór. Badania przeprowadzone wśród osób stosujących ten lek przez dłuższy okres, powyżej 3 lat pokazały, że analogicznie wraz z czasem stosowania preparatu wzrastało ryzyko wystąpienia niedoboru i jego typowych objawów. Zaburzenie przyswajania B₁₂ i kwasu foliowego skutkuje wzrostem stężenia kwasu metylomalonowego i homocysteiny w organizmie, co może prowadzić do wystąpienia miażdżycy. Właśnie te zagrożenia powodują potrzebę suplementacji witaminy B₁₂ i kwasu foliowego u chorych na cukrzycę stosujących metformine.

Chociaż zaburzenia wchłaniania kobalaminy i kwasu foliowego przez diabetyków stosujących metformine i inhibitory pompy protonowej stwarzają zagrożenie niedoboru tych składników nie oznacza to, że metformina stanowi szkodliwy lek, którego należałby zaprzestać stosować. W dalszym ciągu jest to preparat najskuteczniejszy w leczeniu objawów cukrzycy we wczesnym etapie, chory potrzebuje jedynie ochrony przed jego działaniami ubocznymi, tak, jak stosuje się leki osłonowe przy antybiotykach. Tę rolę spełniają suplementy diety witaminy B12 i kwasu foliowego, co potwierdza wielu specjalistów zajmujących się leczeniem chorych na cukrzycę.

Przykładem takiego suplementu, przeznaczonego szczególnie dla osób chorych na cukrzycę, jest preparat diaB12. Jest to jedyny suplement zawierający optymalny skład witaminy B₁₂ i kwasu foliowego przeznaczony dla diabetyków, co potwierdza rekomendacja Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków. W przeciwieństwie do innych dostępnych na rynku suplementów B₁₂ produkt ten nie zapobiega jedynie wzrostowi stężenia homocysteiny, mogącej prowadzić do miażdżycy i udaru mózgu, ale znacząco łagodzi lub znosi typowe objawy niedoboru, w postaci problemów neurologicznych układu nerwowego jak: pieczenie, mrowienia kończyn dolnych, niepewność chodu. Suplementacja witaminy B₁₂ powinna być naturalnym procesem osłonowym dla osób stosujących metformine w leczeniu objawów cukrzycy, niezależnie od właściwie stosowanej diety bogatej w źródła tego składnika. Niedobór B₁₂ i kwasu foliowego spotykany przy tym leczeniu nie jest zjawiskiem przejściowym, ale utrzymującym się i narastającym w czasie. Odpowiednio wczesne zdiagnozowanie niedoborów tych witamin i rozpoczęcie ich suplementacji może w znacznym stopniu poprawić jakość leczenia pacjentów z cukrzycą typu 2. Wpływa to także korzystnie na poprawę jakości życia chorych, poprzez częściowe lub całkowite wyeliminowanie skutków ubocznych niedoborów witamin B₁₂ i kwasu foliowego.