Pielęgnacja i rehabilitacja osób po amputacji nóg
Amputacja kończyn dolnych to zabieg ratujący życie. Może być wynikiem nieszczęśliwego wypadku lub uszkodzenia tkanek przez postępujący nowotwór, miażdżycę, cukrzycę i inne choroby przewlekłe.
Operacja jest przyczyną wielu dolegliwości bólowych, jednak odpowiednie postępowanie po zabiegu pozwala na powrót do maksymalnej sprawności i aktywności życiowej.
Zapobieganie przykurczom
Przykurcz to napięcie tkanek miękkich ograniczające ich funkcjonowanie poprzez ustawienie kończyny w nieanatomicznym zgięciu. Jest wynikiem braku ruchu lub nieregularnej pracy mięśni spowodowanej ułożeniem w jednej pozycji, często wygodnej dla chorego i niwelującej ból. Przykurcze mięśni prowadzą do wydłużonej rehabilitacji, zaburzają prawidłową postawę ciała, a przede wszystkim utrudniają zaprotezowanie. Dlatego bardzo istotne jest, aby fizjoterapeuta pomógł w utrzymaniu prawidłowego napięcia mięśni.
Pierwsza faza po amputacji ćwiczenia
Zabieg amputacji kończyny to początek etapu dążenia do uzyskania możliwie największej sprawności. Odpowiednie postępowanie po operacji jest kluczowe do prawidłowego wygojenia kikuta oraz przygotowania do procesu zaprotezowania.
Ważne jest, aby od pierwszej doby po amputacji wdrożyć ćwiczenia, których celem jest stopniowe uruchamianie pacjenta. Jedną z pierwszych tego typu aktywności są ćwiczenia oddechowe, które nie tylko wspomagają wentylację płuc, ale i zapobiegają możliwym powikłaniom związanym ze zmniejszoną aktywnością chorego. Następnie można wdrożyć ćwiczenia izometryczne polegające na napinaniu wybranej grupy mięśniowej, bez wykonania ruchu w stawie, do którego przyczepiają się ćwiczone mięśnie. Dokładny instruktaż, jak wykonywać tego typu ćwiczenia powinien zostać przeprowadzony przez fizjoterapeutę.
Pielęgnacja
Kikut stanowi tę część kończyny, która po zaprotezowaniu będzie miała pełen kontakt z lejem protezowym i to właśnie od jego stanu zależy skuteczne wykorzystanie protezy. Warto więc odpowiednio o niego zadbać, aby proces odzyskiwania sprawności przebiegał sprawnie i efektywnie.
Mycie kikuta można rozpocząć po ściągnięciu szwów i wygojeniu rany lub zgodnie z zaleceniami lekarza. Kikut musi być zawsze czysty i suchy. Chory powinien poddawać go myciu przynajmniej raz dziennie stosując ciepłą wodę z delikatnymi środkami myjącymi, po czym delikatnie osuszać bawełnianym ręcznikiem. Należy pamiętać, aby kikut nie znajdował się w wodzie zbyt długo (nadmiernie zmiękczona skóra i strupki są bardziej narażone na uszkodzenia). Aby chronić kikut przed otarciami zaleca się stosowanie maści nawilżających z witaminą A i D, a na obszar rany pooperacyjnej po wygojeniu i odpadnięciu strupków specjalistyczne maści na blizny.
Ponadto pacjent powinien codziennie obserwować kikut, a w sytuacji, gdy zauważy jakieś nieprawidłowości, takie jak: zaczerwienienie, obrzęk, pojawienie się ropy wyciekającej z rany, jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Nie wolno stosować żadnych medykamentów bez konsultacji medycznej.
Wzmocnienie organizmu i zaprotezowanie
Ważnym elementem rehabilitacji oraz przygotowania do zaprotezowania jest wzmocnienie mięśni barków, ramion, przedramion i tułowia. Szczególnie istotne jest również odpowiednie dbanie o pozostałą, zdrową kończynę, bo to właśnie ona będzie w początkowym etapie zaprotezowania bardziej obciążona. Aby poprawić komfort poruszania się oraz zminimalizować przeciążenia, zaleca się stosowanie indywidualnie wykonanej wkładki do buta.
Kiedy rana pooperacyjna jest już w pełni wygojona, kikut odpowiednio przygotowany poprzez ćwiczenia i formowanie, a stan zdrowia pacjenta ustabilizowany, możliwe jest przystąpienie do etapu pobrania miary na protezę.
Powyższy tekst stanowi jedynie fragment obszerniejszego artykułu dot. pielęgnacji i rehabilitacji osób po amputacji kończyn dolnych. Pełna wersja poradnika, zawierająca szczegółowe informacje dot. pielęgnacji i hartowania kikuta znajduje się na blogu pracowni protetyczno-ortopedycznej Orto-Pes - www.ortopes.pl