Technika elektroporacji, odwracalnej i nieodwracalnej, nie jest niczym nowym, już w latach 50. zaobserwowano znaczny wzrost przewodnictwa błony komórkowej w polu elektrycznym. Stosowano ją do otwierania lub zamykania błony komórkowej, zaś towarzyszące temu obumieranie komórek, uważano za niepożądany efekt uboczny. Zjawisko wykorzystywano w różnych sferach życia, np. metodę IRE stosowano w walce ze skażeniem wód, w ten sposób również sterylizowano żywność. O nowym zastosowaniu metody nieodwracalnej elektroporacji (IRE - irreversible elektroporation) zdecydowały badania Amerykanów, Rubinsky'ego i Davalosa, którzy stwierdzili, że może być ona przydatna w walce z rakiem. Wprowadzona w Stanach Zjednoczonych w 2009 r., okrzyknięta została najważniejszym osiągnięciem onkologii ostatnich lat.

Jak działa

Według dr hab. n. med. Dawida Murawy, który jako pierwszy w Poznaniu przeprowadził procedurę usunięcia raka wątroby przy użyciu Nanoknife w wielkopolskiej Klinice Certus, metoda nieodwracalnej elektroporacji jest bardzo skuteczna. Polega ona na wprowadzeniu w obręb guza nowotworowego elektrod, które w mikrosekundowych odstępach czasu emitują precyzyjnie nakierowane na komórki rakowe impulsy elektryczne o bardzo wysokim napięciu (do 3000 V). Dokładne parametry impulsów prądu są indywidualnie dobierane do każdego pacjenta. Prowadzi to do porażenia ścian komórek nowotworowych i ich nieodwracalnego uszkodzenia, a następnie naturalnego usunięcia z organizmu przez układ chłonny. Cały zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym i stosunkowo mało obciąża pacjenta, więc po 3-4 dniach możne on już opuścić oddział chirurgiczny.

Dlaczego warto

Unikalną cechą metody NanoKnife jest fakt oszczędzania przez urządzenie żywych struktur zawierających włókna kolagenowe, takich jak naczynia, przewody żółciowe czy przewody trzustkowe. Nienaruszona pozostaje też białkowa macierz okołokomórkowa, która pełni istotną rolę w procesie regeneracji komórek narządu, tak więc NanoKnife działa tylko na komórki patologiczne, bez konieczności usuwania komórek zdrowych. Wykonane dotychczas badania dowodzą, że jest ona jedyną możliwą perspektywą terapii w miejscach dotychczas trudnych do leczenia, będąc jednocześnie metodą zaliczaną do procedur małej agresywności.  Nie niesie za sobą skutków ubocznych, częstych przy podawaniu chemioterapeutyków, a ryzyko powikłań jest minimalne. W razie ewentualnego pojawienia się ognisk nawrotu, wciąż istnieje perspektywa powtórzenia leczenia, co nie jest możliwe w przypadku metody operacyjnej. Najczęściej stosowana jest w przypadku nieoperacyjnych nowotworów trzustki, wątroby lub prostaty.

Zastosowanie tej metody w przypadku leczenia guzów stercza pozwala na zminimalizowanie ryzyka uszkodzenia pęczków naczyniowo-nerwowych, cewki moczowej lub odbytnicy, dzięki czemu szansa na zachowanie podstawowych fizjologicznych funkcji życiowych (kontrola trzymania moczu, potencja) jest bardzo duża.

Zastosowanie IRE w przypadku guzów narządów jamy otrzewnej zmierza do zniszczenia ogniska nowotworowego i wyleczenie pacjenta, w przeciwieństwie do leczenia paliatywnego, które może przedłużyć życie lub tylko zmniejszyć dolegliwości chorobowe.

Dla kogo

Metoda znajduje zastosowanie kiedy proces nowotworowy nie jest rozsiany, a chorzy nie mogą być poddani już skutecznej chemio- lub radioterapii, ani innej interwencji chirurgicznej. Bezwzględnym przeciwskazaniem jest jednak posiadanie przez pacjenta rozrusznika serca. Kwalifikacja do zabiegu NanoKnife opiera się na analizie dostarczonej dokumentacji medycznej i badaniu chorego.

Co dalej

Po zabiegu operacyjnym ocenie poddawany jest stan pacjenta i efekty postępowania przy pomocy techniki NanoKnife. W zależności od typu nowotworu, decyduje się o typach badań, np. badaniach krwi, w których oceniane są poziomy markerów nowotworowych, bądź o procedurach dotyczących technik radiologicznych, które pozwolą stwierdzić wielkość guza, jego redukcję pod wpływem zabiegu, bądź też szczegółowo ocenić cechy, które świadczą o tym, że doszło do martwicy tkanki nowotworowej wewnątrz lub jej upłynnienia. Bez wątpienia ta trwająca już jakich czas rewolucja w leczeniu raka, to ogromna nadzieja dla wielu chorych osób.