Szacuje się, że jaskra dotyka aż 70 mln osób na całym świecie, wśród których blisko 700 tys. stanowią mieszkańcy naszego kraju. Postępująca choroba powoduje uszkodzenie nerwu wzrokowego i pogorszenie jakości widzenia, a nieleczona może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku. Jak chronić się przez tą chorobą? Jakie objawy powinny nas zaniepokoić i skłonić do wizyty u specjalisty? Odpowiada dr n. med. Andrzej Styszyński, okulista i ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej.

Jaskra – choroba wyłącznie seniorów?

Proces  widzenia jest możliwy między innymi dzięki istnieniu prawidłowego nerwu wzrokowego, który stanowi połączenie między okiem a mózgiem i przekazuje do niego zarejestrowany przez siatkówkę obraz. Istotą jaskry jest to, że doprowadza do zaniku nerwu wzrokowego, pogorszenia jakości widzenia, a w skrajnych przypadkach jest przyczyną ślepoty. Powodem jest utrudnienie odpływu cieczy wodnistej, nieustannie wytwarzanej w oku. Prowadzi to do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego, czyli tego panującego w środku gałki ocznej. To podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe utrudnia dopływ krwi do nerwu wzrokowego i siatkówki i stanowi główną przyczynę ich jaskrowego uszkodzenia. Rozróżniamy jaskrę otwartego kąta i jaskrę zamykającego się kąta. Występuje także, chociaż stosunkowo rzadko, jaskra wrodzona. Ponadto wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego może pojawić się jako konsekwencja innych chorób oka, np. zapalenia wnętrza gałki ocznej – wówczas mówimy o jaskrze wtórnej. Mechanizm utrudnienia odpływu cieczy wodnistej z oka jest w każdym z wymienionych rodzajów jaskry nieco inny, dlatego też różny będzie sposób leczenia. Stosujemy przede wszystkim leczenie farmakologiczne (krople), ale w razie potrzeby także laseroterapię lub leczenie chirurgiczne, czyli operacje przeciwjaskrowe. – komentuje dr n. med. Andrzej Styszyński, okulista i ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej.

Chociaż powszechnie uważa się, że jaskra dotyczy wyłącznie osób starszych (największe ryzyko występuje po 60. roku życia), coraz częściej odnotowywane są przypadki jej występowania również wśród młodych osób (zwiększona wykrywalność choroby m.in. poprzez wzrost świadomości nt. konieczności profilaktyki narządu wzroku). W grupie zwiększonego ryzyka znajdują się ponadto pacjenci zmagający się ze zbyt niskim lub zbyt wysokim ciśnieniem tętniczym oraz osoby doświadczające migrenowych bólów głowy. Ponadto rozwojowi jaskry sprzyjają obciążenia rodzinne (przypadki choroby wśród osób najbliższych), palenie papierosów, krótkowzroczność oraz występowanie innych chorób, takich jak: miażdżyca, hiperlipidemia, hipercholesterolemia czy cukrzyca.

W jaki sposób rozpoznać jaskrę?

Wśród objawów pojawiającej się jaskry należy wymienić przede wszystkim: ogólne pogorszenie jakości widzenia, ból i zaczerwienienie oczu, zwężenie pola widzenia, a nawet nudności i wymioty. Niestety, powyższe symptomy są bardzo często ignorowane przez pacjentów. Jaskra objawia się również poprzez zmętniałą rogówkę oka, występującą głównie u noworodków. Często jednak przez wiele lat może nie dawać żadnych widocznych objawów. Zdiagnozowanie jaskry nie jest łatwym zadaniem – wymaga przeprowadzenia szeregu specjalistycznych badań w gabinecie okulistycznych.

Diagnostykę rozpoczynamy od pogłębionego wywiadu lekarskiego, podczas którego pacjent informuje specjalistę o pojawiających się objawach, mogących świadczyć o chorobie oczu. Następnie wykonywane jest badanie ostrości wzroku i pola widzenia, ocena dna oka oraz sprawdzenie ciśnienia wewnątrzgałkowego oka.  Okulista przeprowadza również badanie obrazowe mające na celu ocenę stanu nerwu wzrokowego, tomografię optyczną oka oraz badanie kąta odpływu cieczy wodnistej. Dopiero tak szeroki zakres diagnostyki pozwala potwierdzić lub wykluczyć występowanie jaskry oraz umożliwia wybór najlepszej metody leczenia dla danego pacjenta – dodaje dr n. med. Andrzej Styszyński, okulista i ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej.

Jak wygląda leczenie?

Wybór odpowiedniego leczenia jest uzależniony od rodzaju jaskry oraz stopnia jej rozwoju. Do metod walki z chorobą zaliczamy:

·         Stosowanie kropli do oczu – specjalny środek przeciwjaskrowy działa na dwa sposoby – obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe oraz ułatwia odpływ cieczy wodnistej z oka.

·         Zabiegi laserowe – wśród których można wymienić: irydotomię (polega na przecięciu tęczówki, aby umożliwić przepływ cieczy wodnistej) oraz irydoplastykę (jej istotą jest spłaszczenie zbyt stromej lub dużej tęczówki, w celu usprawnienia przepływu cieczy wodnistej i zmniejszenia ciśnienia oka). Zabieg trwa ok. 10 minut i jej dedykowany niektórym podtypom tej choroby (np. jaskra z zamkniętym kątek przesączania cieczy wodnistej).

·         Operacja – zostaje wdrożona w sytuacji, gdy inne sposoby walki z jaskrą okazują się nieskuteczne lub gdy zostanie ona wykryta w bardzo zaawansowanej fazie rozwoju. Podczas niej okulista wytwarza „sztuczną” drogę odpływu cieczy wodnistej i to obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Leczenie wymaga od pacjenta konsekwencji i ścisłej współpracy z okulistą. Pomijanie dawek leków lub zaniedbywanie terminowości wizyt kontrolnych, przyczynia się do obniżenia skuteczności leczenia.